Σχολική τσάντα και σκολίωση

 Το σημερινό θέμα Υγιεινής και Ασφάλειας των παιδιών μας είναι η σχολική τσάντα η οποία μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη μέση του παιδιού.

Ο Οργανισμός Kovacs, που εξειδικεύεται σε προβλήματα μέσης, έχει μια απλή συμβουλή: το βάρος της τσάντας να μην ξεπερνάει το 10% του βάρους του παιδιού. Αυτό όμως δεν είναι τόσο εύκολο να το εφαρμόσει κανείς. Γι’ αυτό το λόγο τα περισσότερα σχολικά βιβλία θα δείτε ότι είναι χωρισμένα σε μέρη Α και Β.

Επιστήμονες μελέτησαν στην Ιταλία το βάρος της σχολικής τσάντας 237 παιδιών ηλικίας 11-12 χρονών για 3 εβδομάδες. Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν εκπληκτικά: Το μέσο βάρος που κουβαλούσαν τα παιδιά καθημερινά ήταν 9.3 κιλά, δηλαδή περίπου 22% του βάρους σώματος τους. Μπορείτε να το φανταστείτε αυτό κάπως έτσι: Κάθε παιδί βάραινε την στιγμή που έβαζε τη τσάντα στον ώμο περίπου κατά ένα πέμπτο του κανονικού του βάρους περισσότερο!

Οι σχολικές τσάντες κάποιων παιδιών ζύγιζαν μέχρι 16.3 κιλά, δηλαδή σχεδόν το μισό βάρος σώματος τους!

Οι συνέπειες είναι γνωστές: Εκτός από τον πόνο που νιώθουμε στην πλάτη από το βάρος και τα όχι και τόσο ωραία κόκκινα σημάδια στον ώμο, είναι σημαντικό να ξέρουμε πως μπορούν να δημιουργηθούν και μεγάλα προβλήματα στην σπονδυλική στήλη.

Συνολικά η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 33 σπόνδυλους, μεταξύ των οποίων βρίσκονται οι δίσκοι. Αυτοί απορροφούν ξαφνικές κινήσεις των σπονδύλων, έτσι ώστε να μην δημιουργείται τριβή μεταξύ τους. Με μια πολύ βαριά σχολική τσάντα αναγκάζουμε τη σπονδυλική μας στήλη να αντέξει περισσότερο βάρος από ότι θα έπρεπε.

Αν σκεφτούμε όμως λίγο τη σχολική τσάντα δεν είναι και άσχημη κατασκευή. Μας επιτρέπει να μεταφέρουμε βιβλία, τετράδια, κασετίνα, πορτοφόλι και... ότι άλλο χρειαζόμαστε για μια επιτυχή μέρα στο σχολείο.

Άρα, τη σχολική τσάντα δεν μπορούμε να την κλειδώσουμε μια για πάντα στη ντουλάπα. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να αποφύγουμε τα προβλήματα που μπορεί να μας φέρει;

·         Το πρόβλημα πρέπει να αρπαχτεί από τη ρίζα του! Αυτό σημαίνει πως πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεχτικοί στην επιλογή της σχολικής σας τσάντας. Προτιμήστε τσάντες με φαρδιά λουριά και βάτες για την πλάτη και όχι μόνο τον ένα ώμο. Υπάρχουν σε κάποιες τσάντες λουριά που εφαρμόζουν σαν ζώνη γύρω από την μέση. Μια τέτοια ζώνη βοηθά στην καλύτερη κατανομή του βάρους στο σώμα σας. Δοκιμάστε και τσάντες με τροχούς. Το βάρος που θα πρέπει να "τραβάτε" είναι πολύ μικρότερο από αυτό που θα έπρεπε να κουβαλάτε.

·         Προσέξτε τον τρόπο που βάζετε τα βιβλία και τα υπόλοιπα σας πράγματα στη τσάντα. Τα βαριά αντικείμενα πρέπει να τοποθετούνται στο κέντρο και το υπόλοιπο βάρος να κατανέμεται ομοιόμορφα. Επίσης, πρέπει να ρυθμίσετε τα λουριά της τσάντας έτσι ώστε να εφαρμόζει η τσάντα όσο πιο καλά γίνεται στην πλάτη σας. Αυτό βοηθά το σώμα να αντέχει το βάρος καλύτερα.

·         Εάν υπάρχουν ατομικά ερμάρια στο σχολείο σας, χρησιμοποιείστε τα! Βάζετε μέσα τα πράγματα που δεν θα χρειαστείτε στο σπίτι, για να αποφύγετε το περιττό κουβάλημα. Εάν στο σχολείο σας δεν υπάρχουν τέτοια ερμάρια, προσπαθήστε μέσω του μαθητικού συμβουλίου να κάνετε μια πρόταση για να αγοραστούν.

·         Εάν νιώθετε πόνους στην πλάτη μην τους αγνοήσετε αλλά πέστε το στους γονείς σας για να πάτε σε κάποιο ειδικό γιατρό. Αυτός θα μπορέσει να σας δώσει συμβουλές για το πώς να αποφύγετε τους πόνους και άλλα προβλήματα με την πλάτη.

·         Πολύ σημαντικός είναι και ο τρόπος που σηκώνετε τη τσάντα και τη βάζετε στους ώμους σας. Πάντα να λυγίζετε τα γόνατα!

Βέβαια για να αποφύγουμε τις υστερίες και τις υπερβολές σας παραθέτουμε 2 επιστημονικά άρθρα που καταρρίπτουν ορισμένους μύθους

1.   Η σχολική τσάντα δεν έχει σχέση με την σκολίωση

Συγγραφέας: 
Δρ. Ηλίας Χ. Παπαδόπουλος Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης / Σκολίωσης Ευρωκλινική Αθηνών, Ευρωκλινική Παίδων

Η σχολική τσάντα ΔΕΝ προκαλεί σκολίωση. Επίσης δεν επιδεινώνει τη σκολίωση. Δεν υπάρχει καμία σοβαρή έρευνα που να δείχνει ότι η βαριά σχολική τσάντα μπορεί να στραβώσει την σπονδυλική στήλη ενός παιδιού (....άλλωστε αν αυτό ήταν αλήθεια τότε θα την βάζαμε στον άλλο ώμο και θα ίσιωνε το παιδί...).

Φυσικά η βαριά τσάντα είναι πηγή συνεχούς «τραυματισμού» που μπορεί να προκαλέσει πόνο στον ώμο, αυχένα ή και μέση του παιδιού, ακόμα και μουδιάσματα στο χέρι, ειδικά αν τα παιδιά έχουν να περπατήσουν μεγάλες αποστάσεις για το σχολείο ή κρεμούν την τσάντα από τον ένα μόνο ώμο.

Μερικές συμβουλές για την αποφυγή τέτοιων προβλημάτων είναι:

·         Προτιμήστε τσάντες με φαρδιά λουριά και βάτες για την πλάτη και όχι μόνο τον ένα ώμο. Υπάρχουν σε κάποιες τσάντες λουριά που εφαρμόζουν σαν ζώνη γύρω από την μέση που βοηθά στην καλύτερη κατανομή του βάρους στο σώμα. Οι τσάντες με τροχούς, ενώ μειώνουν τη φόρτιση του σώματος, ίσως να μην είναι βολικές για την ελληνική πραγματικότητα με την έλλειψη πεζοδρομίων και τους απρόσεκτους οδηγούς (σέρνοντας μια τσάντα, τόσο το ίχνος του παιδιού είναι μεγαλύτερο αλλά και η ευελιξία του μικρότερη, απαραίτητα προσόντα για την αποφυγή ενός αυτοκινήτου)

·         Προσοχή στον τρόπο που μπαίνουν τα βιβλία και τα υπόλοιπα πράγματα στη τσάντα. Τα βαριά αντικείμενα πρέπει να τοποθετούνται στο κέντρο και το υπόλοιπο βάρος να κατανέμεται ομοιόμορφα.

·         Η χρήση ατομικών ερμαρίων στο σχολείο, αν υπάρχουν, είναι μοναδικό πλεονέκτημα, γιατί μπαίνουν μέσα τα πράγματα που δεν χρειάζονται στο σπίτι, και αποφεύγεται το περιττό κουβάλημα.

·         Αν το παιδί νιώθει πόνους στην πλάτη μην τους αγνοήσετε αλλά απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό γιατρό. Αυτός θα διερευνήσει την αιτία των ενοχλημάτων και θα μπορέσει να συμβουλεύσει για την μελλοντική πρόληψη αυτών.

2.   Σκολίωση

Συγγραφέας: 

Δρ. Ιάσων Κ. Ντουντουλάκης

Διευθυντής Ορθοπαιδικού Τμήματος, Ευρωκλινική Παίδων

Τι είναι η σκολίωση;



 Αριστερά απεικονίζεται μια φυσιολογική σπονδυλική στήλη και δεξιά μια σπονδυλική στήλη με θωρακική σκολίωση


Ο όρος σκολίωση προέρχεται από τη λέξη «σκολιός», που σημαίνει στρεβλός. Η φυσιολογική σπονδυλική στήλη στην προσθιοπίσθια διάστασή της φαίνεται τελείως ευθεία. Σκολίωση ονομάζουμε την πλάγια παρεκτόπιση της σπονδυλικής στήλης από τη μέση γραμμή.

Μορφές σκολίωσης

Ανάλογα με την περιοχή της σπονδυλικής στήλης στην οποία εμφανίζεται το κύρτωμα, τη διαχωρίζουμε σε αυχενική, θωρακική και οσφυϊκή σκολίωση. Αρκετά συχνά μπορεί να υπάρξει κύρτωμα που να αφορά σε παραπάνω από μία μοίρα της σπονδυλικής στήλης, οπότε μιλάμε για θωρακοσφυϊκή σκολίωση. Ανάλογα με το προς τα πού κλίνει το κυρτό της καμπύλης, χαρακτηρίζουμε την σκολίωση δεξιά ή αριστερή και την αναφέρουμε ως δεξιά θωρακική σκολίωση ή αριστερή οσφυϊκή σκολίωση κ.ο.κ. Πιο συχνά εμφανίζεται η σκολίωση με το κυρτό προς τα δεξιά. Επίσης, συχνότερη είναι η θωρακική και η θωρακοσφυϊκή σκολίωση. Η θωρακική σκολίωση φαίνεται πιο έντονα, διότι με την στροφή των σπονδύλων συμπαρασύρονται και οι πλευρές, οι οποίες προβάλλουν περισσότερο στη θωρακική μοίρα. Ανάλογα με την ηλικία που παρουσιάζεται, χωρίζεται σε νηπιακή, παιδική, και εφηβική σκολίωση.

Άλλοι διαχωρισμοί ανάλογα με την αιτιολογία της σκολίωσης είναι:

1.    Συγγενής σκολίωση

2.    Νευρομυϊκή σκολίωση

3.    Σκολίωση στη νευροϊνωμάτωση

4.    Σκολίωση στο σύνδρομο Μαρφάν

5.    Σκολίωση που οφείλεται σε τραύμα

6.    Σκολίωση που οφείλεται σε όγκο της σπονδυλικής στήλης

7.    Αντιρροπιστική σκολίωση (δισκοπάθεια)

8.    Ιδιοπαθής σκολίωση

Ιδιοπαθής Σκολίωση

 Από όλες τις μορφές ιδιαίτερη είναι η ιδιοπαθής σκολίωση. Λέγεται ιδιοπαθής διότι είναι άγνωστης αιτιολογίας. Είναι μια πάθηση που αφορά συνήθως νεαρές κοπέλες και είναι συχνότερη στις ηλικίες των 12-15 ετών. Συνήθως παρουσιάζεται μετά την ηλικία των 9-10 ετών και χειροτερεύει με την αύξηση της ηλικίας και του ύψους του παιδιού.

Πως γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης;



Απεικόνιση σκελετού με θωρακική σκολίωση


Πολλές φορές τη διάγνωση την κάνουν οι γονείς ή το ίδιο το παιδί. Συνήθως τα κορίτσια παραπονιούνται στη μαμά ότι δεν στρώνει καλά η φούστα στη μέση, ότι κρέμεται περισσότερο από τη μια μεριά ή ότι πέφτει η μία τιράντα. Η μαμά πολλές φορές βλέπει να προβάλλει περισσότερο η μια ωμοπλάτη.



Κορίτσι με θωρακοσφυϊκή σκολίωση και ασυμμετρία των ωμοπλατών

Πώς εξετάζουμε ένα παιδί για να δούμε αν έχει σκολίωση;




Κλινικός έλεγχος σκολίωσης. Αριστερά φυσιολογική σπονδυλική στήλη, δεξιά σπονδυλική στήλη με σκολίωση

 Βάζουμε το παιδί σε στάση προσοχής, γυμνό από τη μέση και πάνω, και του λέμε να σκύψει με τα γόνατα σε έκταση. Παρατηρούμε τη σπονδυλική στήλη αν είναι ευθεία. Αν δεν είναι, τότε μιλάμε για πιθανή σκολίωση και ζητάμε ακτινολογικό έλεγχο που επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Ο ακτινολογικός έλεγχος γίνεται με το παιδί σε όρθια στάση. Έχοντας κάνει τη διάγνωση πρέπει να κάνουμε και την κατάλληλη θεραπεία. Για να εκφράσουμε την ανάλογη θεραπεία πρέπει να γνωρίζουμε το μέγεθος της σκολίωσης.

Θεραπεία

Κηδεμόνας τύπου Boston

Η σκολίωση μετριέται σε μοίρες οπότε και η θεραπεία εξαρτάται από το  πόσες μοίρες είναι το κύρτωμα. Για πρακτικούς λόγους έχουμε χωρίσει τη σκολίωση σε κατηγορίες:  μέχρι 20 μοίρες, από 20-40 μοίρες και από 40 μοίρες και άνω.

• Σκολίωση μεγέθους μέχρι 20 μοίρες θεραπεύεται συντηρητικά με φυσιοθεραπεία, κολύμπι και παρακολούθηση, συνήθως κάθε έξι μήνες.
• Από 20-40 μοίρες συνιστούμε διαφόρων τύπων κηδεμόνες. Οι κηδεμόνες έχουν σκοπό να διορθώσουν τη σκολίωση ή στη χειρότερη περίπτωση να μη την αφήσουν να χειροτερεύσει. Πολλές φορές η σκολίωση είναι δυνατόν να χειροτερεύσει και μέσα στον κηδεμόνα. Οι κηδεμόνες πρέπει να φοριούνται ανελλιπώς και για τουλάχιστον 20 ώρες το 24ωρο, ακόμα και τη νύχτα, και για αρκετά χρόνια, πολλές φορές και μετά το πέρας της ανάπτυξης του παιδιού.




Ακτινογραφία χειρουργημένης σκολίωσης άνω των 40 μοιρών με ράβδο Harrington


• Από τις 40 μοίρες και πάνω συνήθως η σκολίωση απαιτεί χειρουργική αντιμετώπιση. Η χειρουργική θεραπεία χρειάζεται για να διορθωθούν οι μεγάλες καμπύλες, οι οποίες, αν είναι έντονες, είναι δυνατόν να δημιουργούν πίεση στους πνεύμονες και στην καρδιά με αποτέλεσμα καρδιοπνευμονική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ειδικές μεταλλικές ράβδοι για τη διόρθωση των κυρτωμάτων. Οι επεμβάσεις αυτές θεωρούνται μεγάλες, αλλά όταν υπάρχει ένδειξη πρέπει να γίνονται.

Εκτός από τις απλές σκολιώσεις, υπάρχουν και οι διπλές σκολιώσεις, όπου αντί για ένα κύρτωμα έχουμε δύο. Πολλές φορές αυτές φαίνονται λιγότερο, διότι το ένα κύρτωμα αντιρροπεί το άλλο. Η θεραπεία και εδώ είναι η ίδια.

Συμπεράσματα

Σπονδυλική στήλη με διπλή σκολίωση

• Η σκολίωση είναι πάθηση που αφορά ποιο συχνότερα τα κορίτσια της προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας. Η σκολίωση αυτή λέγεται ιδιοπαθής, διότι είναι άγνωστης αιτιολογίας. Μια πρόχειρη εξέταση μπορεί να γίνει ακόμη και από τους ίδιους τους γονείς, βάζοντας το παιδί να σκύψει με τεντωμένα τα γόνατα.
• Καλό είναι όλα τα παιδιά, ειδικά τα κορίτσια, να ελέγχονται μια φορά το χρόνο, από την ηλικία των 9-10 ετών.
• Στις μικρές σκολιώσεις, μέχρι 20 μοίρες, η συνήθης θεραπεία είναι οι ασκήσεις στάσης και ασκήσεις διορθώσεως, όπως αυτές ονομάζονται. Πολλές φορές συστήνουμε την κολύμβηση ως χρήσιμη, όμως τίποτε δεν έχει αποδειχτεί. Παρ' όλα αυτά είναι βέβαιο ότι δεν κάνει κακό. Αντιθέτως, προς απάντηση μιας συχνής ερώτησης των γονέων, το μονόζυγο σκληραίνει τους μύς και δεν επιτρέπει τη διόρθωση της σκολίωσης, συνεπώς πρέπει να αποφεύγεται. Επίσης, η βαριά σχολική τσάντα δεν έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί ή επιβαρύνει τη σκολίωση.

Τέλος, όσα παιδιά φορούν κηδεμόνες πρέπει να τους φορούν ανελλιπώς, για περίπου 20 ώρες το 24ωρο και τουλάχιστον μέχρι το τέλος τις ανάπτυξής τους.