Η μάχη του Μαραθώνα (α μέρος)

Ιστορική η σημερινή μέρα αφού ο 28ος Διεθνής κλασσικός Μαραθώνιος δρόμος αποτελεί την κορύφωση των εορταστικών εκδηλώσεων για την συμπλήρωση 2500 χρόνων από την μάχη του Μαραθώνα. Θα επιχειρήσουμε λοιπόν ένα μικρό αφιέρωμα στο τόσο σημαντικό για την ανθρωπότητα ιστορικό γεγονός.

Η Μάχη του Μαραθώνα διεξήχθη το 490 π.Χ. ανάμεσα στους Αθηναίους και Πλαταιείς από τη μια πλευρά και τους Πέρσες από την άλλη, στην πεδιάδα του Μαραθώνα της Αττικής. Έληξε με νίκη των Ελλήνων και σήμανε το τέλος της πρώτης ουσιαστικής απόπειρας της Περσικής αυτοκρατορίας, επί βασιλείας Δαρείου Α' να υποτάξει τις πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Αίτια των περσικών βλέψεων

Το 510 π.Χ.,ο τύραννος των Αθηνών, Ιππίας (γιος του Πεισίστρατου), εξορίστηκε απο τους Αθηναίους με τη βοήθεια του βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη Α΄. Με τη βοήθεια, όμως, του έτερου βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατου, κατέφυγε στην αυλή του Δαρείου, για να ζητήσει βοήθεια.
Μετά την αποτυχία της επανάστασης της Ιωνίας (499-494 π.Χ.), ο Δαρείος αποφάσισε να υποτάξει τους Έλληνες και να τους τιμωρήσει για τη συμμετοχή τους στην εξέγερση. Το 492 π.Χ. ο Δαρείος έστειλε μια στρατιά, με επικεφαλής το γαμπρό του Μαρδόνιο. Αυτή η στρατιά κατέλαβε τη Θράκη και ανάγκασε τον Μακεδόνα βασιλιά Αλέξανδρο Α' να δηλώσει υποταγή στον Μεγάλο βασιλέα. Συνεχίζοντας προς νότο όμως, μεγάλο μέρος του περσικού στόλου καταστράφηκε από τρικυμία έξω απο την χερσόνησο του Άθω και ο Μαρδόνιος αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ασία. Στο δρόμο της επιστροφής ο στρατός του Μαρδόνιου δέχτηκε επίθεση από το θρακικό φύλο των Βρυγών (Φρυγών) και είχε σημαντικές απώλειες. Η βόρεια Ελλάδα υποτάχθηκε στη Περσική αυτοκρατορία και ήταν πλέον ανοιχτός ο δρόμος για τη νότια Ελλάδα.
Ο Δαρείος πληροφορήθηκε από τον Ιππία οτι οι Αλκμαιωνίδες, μια ισχυρή αθηναϊκή οικογένεια, ήταν αντίθετοι με τον Αθηναίο στρατηγό Μιλτιάδη και θα βοηθούσαν στην επάνοδο του Ιππία. Θα δέχονταν επίσης τις Περσικές αξιώσεις με αντάλλαγμα να συγχωρεθούν για τη συμμετοχή τους στην εξέγερση των Ιώνων. Ο Δαρείος θέλησε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία να εξουδετερώσει την Αθήνα και να αφήσει μόνη της τη Σπάρτη, κάνοντας το έργο της υποταγής των Ελλήνων ευκολότερο. Το σχέδιο του Δαρείου ήταν να τρομοκρατήσει τους Αθηναίους και να κάμψει τη θέλησή τους για αντίσταση, με την κατάληψη της Ερέτριας, η οποία δεν θα έφερνε μεγάλη αντίσταση. Στη συνέχεια θα αποβίβαζε στρατό στο Μαραθώνα, ώστε να τραβήξει τον αθηναϊκό στρατό μακρυά απο την πόλη και ταυτόχρονα θα απειλούσε την ανυπεράσπιστη πλέον Αθήνα με μεταφορά στρατού δια θαλάσσης (περιπλέοντας το Σούνιο).
Μάλιστα, ο Δαρείος, υπολόγιζε στην ουδετερότητα των υπολοίπων ελληνικών πόλεων, ώστε να μην βοηθήσουν την Αθήνα την ώρα που θα κινδυνεύει από το στρατό του. Έτσι διέταξε ο στρατός του να περάσει μέσα από το Αιγαίο και να τιμωρήσει πρώτα τα νησιά που αρνήθηκαν να δεχτούν την εξουσία του Πέρση μονάρχη και ύστερα να επιτεθεί στις δυο πόλεις που βοήθησαν στην Ιωνική επανάσταση. Με αυτό το τρόπο έδειχνε ότι στόχος του δεν ήταν η υποταγή όλης της Ελλάδας αλλά η τιμωρία των πόλεων που αμφισβήτησαν την αυτοκρατορία του Δαρείου. Με δεδομένο ότι οι ελληνικές πόλεις δεν είχαν καλές διπλωματικές σχέσεις μεταξύ τους, καθώς υπήρχαν πολλά μέτωπα πολέμου ανοιχτά, η εξαγγελία πολέμου-τιμωρίας ήταν η καλύτερη. Τα μέτωπα πολέμου που ήταν ανοιχτά ήταν Αθήνας εναντίον Αίγινας, Σπάρτης εναντίον Άργους, Θήβας εναντίον Πλαταιών, Χαλκίδας εναντίον Ερέτριας και Θεσσαλίας εναντίον Φωκίδας. Η εξωτερική πολιτική όλων των πόλεων ήταν στραμμένη σε αυτά τα μέτωπα και δεν θα νοιαζόντουσαν για τα εξωτερικά προβλήματα της Αθήνας.
Με αυτά τα δεδομένα εξηγείται και η στάση που κράτησαν η Θήβα, το Άργος και η Αίγινα κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων. Οι ηγεσίες αυτών των πόλεων-κρατών είχαν ταχθεί είτε φανερά είτε μυστικά με την ηγεσία της Περσίας για να κερδίσουν τον γεωπολιτικό έλεγχο των περιοχών όπου είχαν συμφέροντα. Έτσι η Αίγινα αποτελούσε προγεφύρωμα για την επίθεση των Περσών στην Αθήνα και για αυτό η αντιπερσική πολιτική του βασιλιά Κλεομένη της Σπάρτης ανάγκαζε τους πέντε Έφορους στη Σπάρτη να στείλουν 1.000 οπλίτες προς ενίσχυση των Αθηναίων στη κατάληψη της Αίγινας το 492 π.Χ. Η Αθήνα νίκησε την Αίγινα και στέρησε τη Περσία από ένα πολύτιμο σύμμαχο, ενώ όταν εισέβαλε ο Ξέρξης στην Ελλάδα, η αντιπερσική μερίδα πολιτικών στο νησί είχε αναλάβει την εξουσία χάρη στη βοήθεια του Θεμιστοκλή. Με αυτά τα δεδομένα ξεκίνησε η περσική εκστρατεία.