Λέξεις και φράσεις (2)

Σήμερα θα ικανοποιήσουμε το αίτημά σας για τις εκλογικές εκφράσεις "δαγκωτό" και "θα τον μαυρίσω" όπως είδαμε στο σχόλιο της ομότιτλης ανάρτησης.

Δαγκωτό: Χαρακτηρισμός της ψήφου, ο οποίος δείχνει ότι η εν λόγω ψήφος (που μόλις ρίξαμε ή θα ρίξουμε στην κάλπη) συνοδεύεται από πάθος! πίστη! όραμα! και τη βαθιά πεποίθηση ότι αυτή τη φορά ψηφίσαμε σωστά. Όχι ως αναποφάσιστοι και «ε, τι να κάνουμε, το μη χείρον βέλτιστον» και «ίδια σκατά είναι ούλοι, ας πετάξω κάτι στην τύχη». Αλλά με αποφασιστικότητα, γηπεδικό φανατισμό και άγριες διαθέσεις.

Μεταφορικά και κατ' επέκταση, χρησιμοποιείται και όποτε θέλουμε να δείξουμε τη φανατική μας προτίμηση σε κάτι, ακόμα και αν δεν έχει καμία σχέση με εκλογές.

Πριν καθιερωθούν τα ψηφοδέλτια, όταν το ελληνικό κράτος ήταν νεότευκτο και οι πολίτες ως επί το πλείστον αναλφάβητοι, στις εκλογές υπήρχε μία κάλπη για κάθε υποψήφιο. Αυτές οι κάλπες ήταν κάτι ντενεκέδες, χωρισμένοι εσωτερικά σε δύο τμήματα – ένα για το «ναι» και ένα για το «όχι». Και εξωτερικά, για να φαίνεται, ο μισός ντενεκές ήταν βαμμένος άσπρος και έγραφε ΝΑΙ, κι ο άλλος μισός ήταν βαμμένος μαύρος και έγραφε ΟΧΙ. Είχε κι ένα σωλήνα μπροστά, που εξείχε σαν προβοσκίδα, και μέσα άνοιγε αρκετά ώστε να φτάνει και στα δύο τμήματα. 

Οι εκλογείς, αντί να σταυρώνουν τον υποψήφιο της προτίμησής τους ή να γράφουν το όνομά του, έπαιρναν στη χούφτα τους ένα σφαιρίδιο από μολύβι, έχωναν το χέρι στο σωλήνα, και το άφηναν να πέσει είτε στην άσπρη μεριά του ΝΑΙ (αν ήθελαν να υπερψηφίσουν τον υποψήφιο) είτε στη μαύρη μεριά του ΟΧΙ (αν ήθελαν να τον καταψηφίσουν). Και μετά η εφορευτική μετρούσε τα σφαιρίδια σε κάθε μεριά κι έβγαζε αποτέλεσμα. Όποτε, λοιπόν, οι εκλογείς αισθάνονταν ιδιαίτερα φανατισμένοι με την όλη διαδικασία (και εφόσον τα κόμματα αρχικά ήταν προσωποπαγή και το ρουσφέτι κι η κουμπαριά πήγαιναν σύννεφο, αυτό συνέβαινε πολύ συχνά –μην κοιτάτε τώρα που ξεχειλίζουμε από ήθος), δάγκωναν το σφαιρίδιο πριν το ρίξουν –για να δείξουν την αποφασιστικότητά τους, το πολεμικό τους φρόνημα και το αντριλίκι τους, (Οι γυναίκες στην Ελλάδα απέκτησαν δικαίωμα ψήφου μεταπολεμικά).

Από εκεί βγήκε η έκφραση «θα το ρίξω / το έριξα δαγκωτό», η οποία επιβιώνει μέχρι σήμερα, παρ' όλο που τα σφαιρίδια και οι γκαζοντενεκέδες χρησιμοποιήθηκαν για τελευταία φορά το 1920.

Από την ίδια διαδικασία έχει μείνει και η έκφραση «θα τον μαυρίσω / τον μαύρισα» (τον υποψήφιο).